Als de democratie een feest is, hebben de gemeenteraadsverkiezingen nog wel eens te kampen met het imago van een kantoorborrel, met ongezouten pinda’s in plastic koffiebekertjes en bier dat niet op tijd in de koelkast is gezet. Onterecht! Juist bij de gemeenteraadsverkiezingen kun je impact maken en veranderingen teweegbrengen in je eigen dorp of stad, simpelweg door een bolletje rood te kleuren. Als je zin hebt om in sneltreinvaart te weten te komen hoe deze verkiezingen ook alweer werken en waarom het een uitstekend idee is om op woensdag 16 maart een wandelingetje richting stembureau te maken, lees dan de volgende vragen en antwoorden.

Hoe werken die gemeenteraadsverkiezingen ook alweer precies?
Iedereen woont in een gemeente, en daar is het hoogste bestuursorgaan de gemeenteraad, waar het bij deze verkiezingen om draait. Deze raad bestaat uit een aantal raadsleden (minimaal 9, maximaal 45, afhankelijk van hoe groot jouw gemeente is) van verschillende partijen, die samen het lokale beleid bepalen. De burgemeester en wethouders, ‘het college’ genoemd, gaan vervolgens met dat beleid aan de slag, maar worden daarbij nauwlettend gecontroleerd door de gemeenteraad. 

De raadsleden vertegenwoordigen dus de inwoners van de gemeente, en moeten zo goed mogelijk op de hoogte zijn van wat er speelt onder de mensen. Bijvoorbeeld door openbare bijeenkomsten te organiseren, of door een haring te eten bij Visboer Jopie en aan te horen welke problemen mensen in hun gemeente ervaren.

Jouw stem bepaalt mee wie er in de gemeenteraad komt. Er doen partijen mee die je kent uit de Tweede Kamer, maar ook lokale partijen met superlokale namen en oplossingen voor superlokale problemen. Democratie in z’n zuiverste vorm, zou je kunnen zeggen.

Waarom zijn deze verkiezingen nou zo belangrijk?
Politiek heeft directe invloed op jouw leven en dat geldt misschien nog wel meer voor gemeentepolitiek dan voor de Tweede Kamer. De gemeente staat in feite dichter bij jou als burger dan de politici in Den Haag – beslissingen die door de gemeente worden gemaakt raken je vaak directer en concreter.

Klinkt mooi, maar ook ietwat abstract – gooi er eens wat voorbeelden in?
Neem de woningcrisis. Dat is een groot en complex probleem waar op verschillende terreinen oplossingen voor moeten komen. Het hele systeem moet op de schop, kan je wel zeggen – tegelijkertijd kun je het heel concreet maken: wonen doe je nou eenmaal in een huis en als er iets of iemand verantwoordelijk is voor het bouwen van huizen, en voor de keuze tussen betaalbare huurwoningen en luxe appartementen, dan is het de gemeente. 

Of neem de discussie over het wel of niet mogen afsteken van vuurwerk. Het kabinet kan zeggen dat het prima is om, na het vuurwerkverbod in coronatijd, de volgende jaarwisseling weer voor miljoenen euro’s aan bommen en pijlen de lucht in te knallen, maar als jouw gemeente zegt: ik dacht het niet vriend, dan gaat het feest niet door. (Althans, het feest gaat wel door, maar in een wat saaiere vorm, zonder uitpuilende wachtkamers bij de oogarts enzo). De gemeente Apeldoorn was in 2019 de eerste die besloot om het afsteken van vuurwerk aan banden te leggen, een jaar later volgden er meer gemeenten.

De gemeente gaat dus over heel praktische en concrete zaken, over de horeca, festivals, parken, huizen, maar ook de regels en verboden in jouw buurt. En dan is er nog iets dat ‘decentralisatie’ heet, waarbij steeds meer taken van de Rijksoverheid zijn overgeheveld naar gemeenten. Jeugdzorg is bijvoorbeeld iets dat sinds 2015 op het bordje van gemeenten ligt.

Oké, stemmen dus! Hoe, precies?
Op woensdag 16 maart kun je je stem uitbrengen in een stembureau bij jou in de buurt. 

NB Op maandag 14 en dinsdag 15 maart is er in elke gemeente al een aantal stembureaus open. Je leest op www.waarismijnstemlokaal.nl welke dat zijn.